ผื่นผ้าอ้อม (Diaper rash) เป็นอาการระคายเคืองของผิวหนัง ที่เป็นในลักษณะของผื่นแพ้ในทารกหรือเด็ก ซึ่งมักจะพบในเด็กที่มีอายุต่ำกว่าสองปี โรคผิวหนังจากผ้าอ้อมผื่นผ้าอ้อมทำให้เกิดอาการแสบร้อนและแดงบนผิวที่ของผิวหนังที่สัมผัสและถูกับผ้าอ้อม ผื่นผ้าอ้อมไม่ได้เกิดจากผ้าอ้อมโดยตรงแต่จะเกิดบริเวณที่สวมใส่ผ้าอ้อมที่เกิดการอับและผิวลูกสัมผัสกับปัสสาวะหรืออุจจาระนานเกินไปจะทำให้ผิวแดงมีผื่นระคายเคือง เกิดผดผื่นในทารกได้ แต่ทั้งนี้มียาทาแพ้ผื่นผ้าอ้อม เพื่อช่วยบรรเทาอาการให้ลูกน้อยได้
สาเหตุที่ทำให้เกิดผื่นผ้าอ้อม
สาเหตุของการเกิดผื่นผ้าอ้อมบางครั้งอาจจะเป็นเพราะการที่เด็กใช้ผ้าอ้อมที่อับชื้นนานเกินไป หรือบางครั้งอาจจะเกิดเพราะการเสียดสีของผิวหนังที่บอบบาง หรือหากผ้าอ้อมคับจนเกินไปอาจจะทำให้เกิดการระคายเคือง แต่หากลูกน้อยเกิดถับถ่าย หรือมีอาการท้องเสียแล้วไม่ได้เปลี่ยนผ้าอ้อมทันที ก็อาจจะทำให้เกิดผื่นผ้าอ้อม ผิวลูกน้อยแสบแดง เนื่องจากอุจจาระหรือปัสสาวะอาจจะมีความเป็นกรด กัดผิวลูกน้อยได้ บางครั้งกรณีที่ไม่ได้เกิดจากผ้าอ้อมโดยตรง ด้วยความบอบบางของผิวเด็ก อาจจะเกิดจากสบู่ หรือทิชชู่ที่ใช้ทำความสะอาดผิวลูกน้อยแล้วลูกเกิดอาการแพ้ก็เป็นได้ สาเหตุอื่น ๆ ที่ทำให้ผิวหนังเกิดอาการคัน
ใครที่มีความเสี่ยงกับการเป็นผื่นผ้าอ้อม
เด็กอายุตั้งแต่ 3-18 เดือน มีความเสี่ยงที่จะเป็นผื่นผ้าอ้อม แต่ทั้งนี้สำหรับเด็กน้อยที่ทานนมแม่อาจจะมีความเสี่ยงได้น้อยกว่า แต่แม่ควรเปลี่ยนผ้าอ้อมให้ลูกบ่อย ๆ ไม่ควรให้ลูกอยู่ในผ้าอ้อมที่อับชื้นนาน ๆ
อาการของผื่นผ้าอ้อม
- ผื่นผ้าอ้อมอาการที่เกิดขึ้นกับผิวบริเวณที่สัมผัสผ้าอ้อม จะเป็นผื่นแดงแสบ ร้อน คัน บางครั้งอาจจะมีผิวลอกร่วมด้วย ก้นแดงแสบ เป็นผื่นที่ขาหนีบ บางครั้งแดงบริเวณอวัยวะเพศและหากลูกอยู่ในผ้าอ้อมที่อับชื้นนานเกินไป หรือในผ้าอ้อมที่มีอุจจาระนาน อาจจะทำให้ผิวลูกติดเชื้อแบคทีเรีย และก่อให้เกิดอาการแทรกซ้อนรุนแรงได้
- เมื่อเกิดผื่นผ้าอ้อมแล้ว ผื่นนี้อาจจะเป็นอยู่ตั้งแต่ 24-48 ชั่วโมงหรือนานกว่านั้น ขึ้นอยู่กับความรุนแรงของผื่น และหากผื่นของลูกมีอาการขั้นรุนแรงที่มีผื่นและแผลหรือหนองร่วมด้วย และลูกมีไข้คุณควรพบแพทย์ทันที
วิธีรักษาและป้องกันผื่นผ้าอ้อม
- สำหรับลูกที่เป็นผื่นผ้าอ้อม หลังเปลี่ยนผ้าอ้อมหรือหลังอาบน้ำควรเช็ดผิวให้แห้งด้วยการซับผิวเบาๆ และปล่อยให้ผิวสัมผัสลมจนแห้งดีแล้วจึงทาครีม โลชั่น หรือขี้ผึ้งดูแลผิวที่ส่วนผสมของ Zinc oxide เพื่อเคลือบผิวลดการระคายเคือง ป้องกันความอับชื้น
- สำหรับลูกที่เป็นผื่นผ้าอ้อมสามารถทาครีมรักษาผื่นผ้าอ้อมที่มีส่วนผสมของยาสเตียรอยด์ชนิดอ่อนๆ เช่น คอร์ติโคสเตียรอยด์ และควรทาเพียง 3 - 5 วันเท่านั้น
- เมื่อลูกอุจจาระ ควรเปลี่ยนผ้าอ้อมทันที และหากเป็นการปัสสาวะ ควรเปลี่ยนผ้าอ้อมอย่างน้อย 3 - 4 ชั่วโมงต่อ 1 ครั้ง เพื่อป้องกันไม่ให้ผิวอับชื้นและสัมผัสกับของเสียนานๆ จนเชื้อโรคเข้าสู่ผิวและก่อนให้เกิดผื่นผ้าอ้อมได้ง่าย
- ไม่ควรใส่ผ้าอ้อมตลอดเวลา ควรให้ผิวลูกได้หายใจบ้าง เช่น ก่อนใส่ผ้าอ้อมผืนใหม่ให้ลูก อาจให้ลูกได้นอนเล่นแบบเปลือยหรือใส่กางเกงบาง หรือให้นอนเล่นบนแผ่นซึมซับก่อนประมาณ 15 - 30 นาทีแล้วจึงค่อยใส่ผ้าอ้อมเด็กผื่นใหม่
- หากใช้ผ้าอ้อมผ้าชนิดที่ต้องซัก ควรเลือกใช้ผลิตภัณฑ์ทำความสะอาดผ้าอ้อมสำหรับเด็กโดยเฉพาะ และเน้นที่มีส่วนผสมจากธรรมชาติที่จะไม่ตกค้างและระคายเคืองผิวลูก
- หากใส่ผ้าอ้อมสำเร็จรูปแล้วเกิดผื่นผ้าอ้อม ให้ลองเปลี่ยนยี่ห้อ และเลือกผ้าอ้อมสำเร็จรูปที่มีผิวสัมผัสนุ่ม มีการซึมซับอุจจาระและปัสสาวะไว ตัวผ้าอ้อมมีการระบายอากาศดี ขอบเอวและขาสามารถยืดขยายได้ดีตามสรีระของลูก
การเป็นผื่นแพ้ผ้าอ้อมสามารถทายาแก้ผื่นผ้าอ้อมเพื่อลดผื่นคัน ที่มีส่วนผสมดังนี้
- hydrocortisone ครีมทาผื่นผ้าอ้อมเพื่อลดอาการบวม
- ครีมต้านเชื้อราหรือยาปฏิชีวนะลดการติดเชื้อ (แพทย์อาจสั่งยาปฏิชีวนะแบบทานให้ด้วย)
- zinc oxide
- ครีมที่มีส่วนผสมของสเตียรอยด์