โรคตากุ้งยิง คือ การติดเชื้อแบคทีเรียที่ต่อมไขมันหรือต่อมเหงื่อบริเวณเปลือกตา ศัพท์ทางการแพทย์เรียกว่า Hordeolum หรือ Stye
โรคนี้เป็นภาวะหนึ่งของโรคเปลือกตาอักเสบ ( blepharitis) พบได้ในทุกเพศทุกวัย อาการของเปลือกตาอักเสบ ได้แก่ คันตาแสบตา น้ำตาไหล ตาแห้ง หยอดน้ำตาเทียมแล้วอาการไม่ดีขึ้น ตาแดงตลอดเวลา เปลือกตาบวมแดง เป็นตากุ้งยิงบ่อยๆ มีคราบขี้ตาแข็งๆ ตื่นนอนตอนเช้ามีขนตาติดกันจนลืมตาไม่ขึ้น
ประเภทของ โรคตากุ้งยิง
มี 2 ลักษณะ จำแนกจากสาเหตุของการเกิดโรค
1. โรคตากุ้งยิงแบบไม่ติดเชื้อ
ศัพท์ทางการแพทย์เรียกว่า chalazion ลักษณะเป็นตุ่มแข็ง เกิดจากการอุดตันตามรูต่อมเหงื่อหรือต่อมไขมันจากสิ่งแปลกปลอม ทำให้ไม่สามารถระบายไขมันออกมาจากต่อมได้ หรืออาจเป็นร่องรอยหลังจากการหายของตากุ้งยิงแบบติดเชื้อ ผู้ป่วยจะไม่มีอาการเจ็บปวด
2. โรคตากุ้งยิงแบบติดเชื้อ
ศัพท์ทางการแพทย์เรียกว่า Hordeolum หรือ Stye เกิดจากการติดเชื้อแบคทีเรีย Staphylococcus aureus ที่บริเวณต่อมไขมันและรูขุมขนบริเวณเปลือกตา เกิดเป็นตุ่มบวม แดง เป็นหนอง มีอาการเจ็บปวด ตากุ้งยิงแบบติดเชื้อ แบ่งย่อยออกเป็น 2 ชนิด
2.1 โรคตากุ้งยิง หัวผุด( External hordeolum )
เป็นลักษณะตุ่มบวมแดง เห็นเป็นหัวหนองบริวณเปลือกตาด้านนอก หรือขอบตา ชัดเจน อาการมักไม่รุนแรง สามารถหายเองได้ การรักษาไม่ซับซ้อน สามารถหายเองได้หากมีการดุแลที่เหมาะสม
2.2 โรคตากุ้งยิง หัวหลบใน (lnterior hordeolum)
เป็นลักษณะตุ่มหนองที่อยู่ภายในเปลือกตาด้านใน บวม แดง และเจ็บปวด อาการจะรุนแรงกว่าตากุ้งยิงหัวผุด เพราะเป็นการติดเชื้อในตำแหน่งที่ลึกและใกล้กับลูกตา ไม่สามารถหายเองได้ ใช้ระยะเวลานานกว่าจะหายดี ต้องให้การรักษาด้วยยาปฏิชีวนะ หรืออาจต้องให้แพทย์ช่วยผ่าตัดระบายหนองออกด้วยถ้ากินยาปฏิชีวนะไม่ได้ผล
สาเหตุและปัจจัยเสี่ยงที่ทำให้เกิด โรคตากุ้งยิง
- ภาวะต่อมไขมันหรือต่อมเหงื่ออุดตันบริเวณเปลือกตา
- โรคเปลือกตาอักเสบ ( blepharitis)
- ผู้ที่มีภูมิคุ้มกันต่ำ
- สัมผัสดวงตาด้วยมือที่ไม่สะอาด
- ใส่คอนแทคเลนส์ที่ไม่สะอาด
- ล้างเครื่องสำอางค์รอบดวงตาไม่สะอาด
- ไรที่ขนตา Demodex ในผู้ป่วยที่มีเปลือกตาอักเสบเรื้อรัง
- ผู้ป่วยโรคเบาหวานและโรคไขมันในเลือดสูง
อาการของ โรคตากุ้งยิง
- เปลือกตาบวมแดง มีตุ่มนูนที่เปลือกตา
- คันตา มีน้ำตาไหล
- ตาพร่ามัว กระพริบตาแล้วดีขึ้น
- ตายสู้แสงไม่ได้
- ตาแดง แสบตา เคืองตา
- ระคายเคืองตา ไม่สบายตา
- มีคราบขี้ตาบริเวณขนตาหรือหัวตา มักเป็นช่วงเช้าเวลาตื่นนอน บางครั้งขนตาติดกันจนลืมตาไม่ขึ้น
- ขนตาจับตัวกันเป็นกระจุก
ภาวะแทรกซ้อน
- ความผิดปกติของขนตา เช่น ขนตาร่วง ขนตางอกผิดทิศทาง ขนตาเก
- ความผิดปกติที่เปลือกตา เช่น เปลือกตาม้วนเข้าหรือม้วนออก
- ต่อมไขมันที่เปลือกตาอุดตัน (Meibomian gland dysfunction )
- ตาแดงเรื้อรังจากเยื่อบุตาอักเสบ
- กระจกตาถลอกหรือเป็นแผล อาจติดเชื้อที่กระจกตาได้
- ตาแห้ง
การรักษา
- หลีกเลี่ยงการใช้เครื่องสำอางบริเวณรอบดวงตาระหว่างการรักษาโรคากุ้งยิง
- ดูแลเปลือกตาตามขั้นตอน LID HYGIENE ดังนี้
- ประคบอุ่นที่ดวงตา ด้วยผ้า เจลประคบ หรือสำลี แล้วแต่สะดวก โดยใช้อุณหภูมิไม่เกิน 40 องศาเซลเซียส เป็นเวลามี 5-10 นาที
- นวดเปลือกตาด้วยมือที่สะอาด ใช้นิ้วกดรีดเบาๆในแนวตั้งฉากเข้าหาขอบเปลือกตา
- ทำความสะอาดเปลือกตาด้วยผลิตภัณฑ์ทำความสะอาดดวงตาโดยเฉพาะ เช่น ocusoft ® หรือใช้โฟม สบู่เหลว หรือแชมพูเด็ก ที่อ่อนโยนต่อดวงตา คือต้องไม่ทำให้แสบตา ควรมีคุณสมบัติไม่ก่อให้แพ้ ระคายเคือง (HYPOALLERGIC )
- เช็ดรอบดวงตาเบาๆให้แห้ง แล้วหยอดน้ำตาเทียมตาม
3. แต่หากมีการติดเชื้อเป็นตุ่มหนองและปวดร่วมด้วย ควรปรึกษาเภสัชกรเพื่อรับบยาปฏิชีวนะและยาแก้ปวด ตามความเหมาะสม
4. หากรับประทานยาปฏิชีวนะเป็นระยะเวลา 5-7 วันแล้วอาการยังไม่ดีขึ้น ควรพบจักษุแพทย์โดยเร็วเพื่อทำการผ่าตัดเอาหนองออก
ข้อแนะนำการปฏิบัติตัวก่อนการผ่าตัดระบายหนองที่เปลือกตา
- งดการใช้ยาและผลิตภัณฑ์เสริมอาหารที่ต้านการแข็งตัวของเลือด เช่น warfarin aspirin clopidogel น้ำมันปลา OMEGA-3 สารสกัดใบแปะก๋วย เป็นต้น
- วันที่แพทย์นัดผ่าตัดระบายหนองที่เปลือกตาออก ให้สระผม งดการใช้ผลิตภัณฑ์สำหรับหนังศีรษะและเส้นผมทุกชนิด
ข้อแนะนำการปฏิบัติตัวหลังการผ่าตัดระบายหนองที่เปลือกตา
โดยปกติแพทย์จะให้ผู้ป่วยเปิดผ้าปิดแผลหลังผ่าตัดประมาณ 1-2 วัน การดูแลแผลหลังผ่าตัดให้ปฏิบัติดังนี้
- เช็ดทำความสะอาดแผลรอบดวงตาด้วยน้ำเกลือเท่านั้น ห้ามให้แผลถูกน้ำจนกว่าแผลจะแห้งสนิทหรือประมาณ 10-14 วัน
- งดใส่คอนแทคเลนส์
- ห้ามขยี้ตาและล้างมือให้สะอาดทุกครั้งก่อนสัมผัสรอบดวงตา
- หลีกเลี่ยงบริเวณที่มีฝุ่น ควัน มลภาวะ
- รับประทานยาฆ่าเชื้อหรือยาปฏิชีวนะ ยาแก้ปวด ตามแพทย์สั่งอย่างเคร่งครัด
- หากมีอาการผิดปกติหลังผ่าตักเช่น ปวดตามาก ตาแดง ตาบวมช้ำมาก ตาพร่ามัว ให้รีบกลับไปพบแพทย์โดยเร็วที่สุด
วิธีป้องกัน
- หลีกเลี่ยงการใช้มือที่ไม่สะอาดขยี้ตา
- หมั่นดูแลรักษาความสะอาดบริเวณรอบดวงตา ใบหน้าอย่างสม่ำเสมอ
- ล้างเครื่องสำอางและคอนแทคเลนส์ให้สะอาดก่อนนำมาใส่ทุกครั้ง
- ดูแลเปลือกตาด้วยวิธี LID HYGIENE อย่างสม่ำเสมอ
สรุป
โรคตากุ้งยิงไม่ใช่โรคติดต่อและสามารถรักษาให้หายขาดได้ เป็นโรคที่เกิดจากต่อมไขมันที่เปลือกตาอุดตัน เป็นได้ทั้งแบบไม่ติดเชื้อ Chalazion หรือ แบบติดเชื้อแบคทีเรีย Hordiolum /Stye การป้องกันไม่ให้เป็นโรคนี้ ควรดูแลเปลือกตาตามขั้นตอน LID HYGIENE เป็นประจำวันละ1-2 ครั้ง
เอกสารอ้างอิง
- วีรยา พิมลรัฐ, เปลือกตาอักเสบไม่ใช่เรื่องเล็ก, แผนกจักษุวิทยา โรงพยาบาลกรุงเทพ สำนักงานใหญ่.
- สุภาวดี เอื้อจงมานี, โรคตากุ้งยิง, แผนกจักษุแพทย์ Medpark hospital.
- ตากุ้งยิง สาเหตุและอาการ, โรงพยาบาลศิครินทร์
- ตากุ้งยิงเกิดจากอะไร หาสาเหตุ อาการ การรักษาและการดูแลตัวเอง, Bangkok eye hospital.
การบริบาลทางเภสัชกรรม (Pharmaceutical care)
การบริบาลทางเภสัชกรรม หมายถึง ความรับผิดชอบของเภสัชกรโดยตรงที่มีต่อการใช้ยาของผู้ป่วย เพื่อให้ได้ผลการรักษาที่ถูกต้องตามที่ต้องการและเพิ่มคุณภาพชีวิตผู้ป่วย ผลการรักษาที่ถูกต้องคือ
โดยเภสัชกรจะปฏิบัติงานร่วมกับบุคคลากรทางการแพทย์ทางสาธาณสุขอื่นๆ เรียกว่า ทีมสหสาขาวิชาชีพและมีหน้าที่หลักในการค้นหา แก้ไข และป้องกันปัญหาที่เกิดจากการใช้ยา ตลอดจนติดตามประเมินผลที่เกิดขึ้นจากการรักษาด้วยยา เพื่อให้เกิดระบบยาที่มีคุณภาพและปลอดภัยสูงสุด
สินค้าแนะนำ
สเปรย์น้ำเกลือพ่นจมูกเด็กเล็ก
แผนที่ที่ตั้งร้าน
ร้านยาของเรา
วิวร้านกลางวัน
วิวภายในร้าน
วิวภายในร้าน
วิวภายในร้าน
เภสัชกรเหลียน
พนักงานผู้ช่วยนูรีดา
พันธมิตรของเรา
บริษัทยาที่เป็นพันธมิตรสนับสนุนเรา