บทบาทเภสัชกรกับระบบสุขภาพของประเทศไทย

สารบัญ

1. หลักการสาธารณสุขมูลฐาน
2. ระบบสุขภาพระดับปฐมภูมิ
3. ความแตกต่างระหว่างหลักการสาธารณสุขมูลฐานและระบบสุขภาพปฐมภูมิ
4. บทบาทเภสัชกรกับระบบสุขภาพ
5. สรุป

2. การดูแลสุขภาพระดับปฐมภูมิ ( Primary care)

การดูแลสุขภาพระดับปฐมภูมิ คือ การจัดหาสินค้า/บริการด้านสาธารณสุขที่จำเป็น สำหรับแก้ไขปัญหาสุขภาพประชาชนส่วนใหญ่ โดยเป็นบทบาทและหน้าที่ของบุคคลากรด้านสาธารณสุข เช่น แพทย์ ทันตแพทย์ เภสัชกร พยาบาล เป็นต้น

เป้าหมายของการให้บริการดูแลสุขภาพระดับปฐมภูมิ คือ ให้ประชาชนได้รับบริการที่ดีในการดูแลการเจ็บป่วยที่ไม่รุนแรงด้วยค่าใช้จ่ายที่ไม่สูงเกินไป

สิ่งจำเป็นในการดูแลระดับปฐมภูมิ คือ

• ระบบข้อมูล ( information system )
• ระบบประกันคุณภาพงานบริการ (quality insurance system)

ประโยชน์ของการดูแลระดับปฐมภูมิ คือ

• ประชาชนได้รับบริการดูแลสุขภาพอย่างใกล้ชิด สามารถตรวจพบอาการเจ็บป่วยได้ตั้งแต่เนิ่นๆ
• สร้างความสัมพันธ์ที่ดีระหว่างผู้ให้บริการและผู้รับบริการ โดยผู้รับบริการมีส่วนร่วมตัดสินใจในเรื่องการดูแลสุขภาพของตัวเอง
• สร้างความเข้มแข็งให้ชุมชนร่วมมือกัน ดูแลสุขภาพกันเองในหมู่สมาชิกของชุมชน
• สร้างระบบส่งต่อคนป่วยไปยังการดูแลระดับทุติยภูมิและตติยภูมิอย่างมีประสิทธิภาพ

4. บทบาทเภสัชกรกับระบบสุขภาพ

วิวัฒนาการของวิชาชีพเภสัชกรรมจากการให้ความสำคัญในตัวผลิตภัณฑ์ยา ด้วยการคิดค้นผลิตภัณฑ์ยาใหม่ๆ ที่มีประสิทธิภาพในการรักษา  คิดค้นรูปแบบยาใหม่ที่สะดวกในการใช้ มาเน้นงานบริบาลเภสัชกรรม ที่มุ่งเน้นการดูแลผลการใช้ยาสำหรับผู้ป่วยเฉพาะราย นอกเหนือจากการจ่ายยาที่ถูกต้องแก่ผู้ป่วย  นั่นก็คือการดูแลผู้ป่วยให้ได้ผลลัพธ์ที่ดีจากการใช้ยาด้วย  เพื่อให้เกิดความคุ้มค่าของการให้บริการ

โดยเฉพาะการปฏิบัติงานของเภสัชกรในร้านยา ที่ได้ริเริ่มการขยายบทบาทที่ไม่เพียงดูแลความเจ็บป่วยของประชาชนเท่านั้น แต่ดูแลสุขภาพของประชาชนด้วย

ยกตัวอย่างในต่างประเทศ เช่น เยอรมัน ออสเตรเลีย ร้านยาจะให้บริการฉีดวัคซีน  บำบัดผู้ป่วยยาเสพติดด้วย

สำหรับในประเทศไทย สภาเภสัชกรรมได้ร่วมมือกับกองทุนหลักประกันสุขภาพถ้วนหน้า (สปสช.) ขยายบทบาทเภสัชกรในร้านยาให้เข้าสู่งานบริการดูแลสุขภาพระดับปฐมภูมิมากขึ้น โดยได้มีโครงการนำร้านยาเข้าสู่ระบบสุขภาพ ด้วยการริเริ่มโครงการแนะนำช่วยเลิกบุหรี่   โครงการคัดกรองผู้ป่วยโรคความดัน เบาหวาน หอบหืดและจิตเวช  การดูแลติดตามการใช้ยาของผู้ป่วยที่บ้าน โครงการรับยาใกล้บ้าน ลดความแออัดในโรงพยาบาล เป็นต้น

การขยายบทบาทเภสัชกรสู่งานสาธารณสุขมูลฐาน หรือที่เรียกว่า งานบริการเภสัชสาธารณสุข หรือ งานเภสัชกรรมสังคม  ยกตัวอย่างเช่น ผู้ป่วยเบาหวานในหมู่บ้านรวมตัวกันเพื่อดูแลการกินยาและการฉีดยาซึ่งกันและกัน โดยมีเภสัชกรเป็นผู้ให้คำปรึกษา ประสานงาน และสนับสนุนข้อมูลวิชาการและทรัพยากรที่จำเป็น  เป็นต้น

การทำงานสาธารณสุขมูลฐาน โดยยึดผู้ป่วยเป็นศูนย์กลาง  จะสามารถบรรลุผลประสพความสำเร็จได้นั้น  จำเป็นอย่างยิ่งที่ต้องการทำงานร่วมกันของสหวิชาชีพสาธารณสุข  การประสานงานระหว่างภาครัฐและเอกชนในหน่วยงานที่เกี่ยวข้อง  เพื่อให้เกิดความร่วมมือและความยั่งยืนของระบบ

สรุป

ในปัจจุบันการสาธารณสุขมูลฐานของประเทศไทยก้าวหน้าเป็นอย่างมาก และได้รับการยอมรับจากทั่วโลก นับตั้งแต่ประเทศไทยได้ลงนามกฏบัตรขององค์การอนามัยโลก ในปี พ.ศ. 2523 ว่าจะให้การสนับสนุนการสาธารณสุขมูลฐาน และเป็นตัวเร่งให้วิชาชีพเภสัชกรในระบบสุขภาพเปลี่ยนเป็นการทำงานเชิงรุกมากขึ้นด้วย